Giáo dục giới tính cung cấp những kiến thức liên quan đến sinh sản, kỹ năng sống ở mỗi giới, giúp trẻ có những hiểu biết để không bỡ ngỡ trong quá trình phát triển của cơ thể. Khi bước vào lứa tuổi vị thành niên, trẻ em bắt đầu xuất hiện dấu hiệu dậy thì từ 10-17 tuổi và độ tuổi thích hợp nhất trong quá trình sinh sản vào khoảng 20 đến 30 tuổi ở cả nam và nữ. Việc mang thai sớm ở lứa tuổi vị thành niên sẽ dễ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe của trẻ như: sảy thai, nhiễm độc thai nghén, đẻ non, đẻ khó, băng huyết làm tăng nguy cơ tử vong mẹ... Vì thế, giáo dục giới tính có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển toàn diện cho trẻ, để trẻ hiểu rõ về sự phát triển của cơ thể, đây được xem là tấm lá chắn bảo vệ trẻ em trước những nguy cơ liên quan đến sức khỏe và tránh được những hậu quả đáng tiếc xảy ra.

Năm 2020, hoạt động giáo dục giới tính, chăm sóc sức khỏe sinh sản (SKSS) vị thành niên, thanh niên được Ngành Y tế đẩy mạnh, đã thành lập được 16 góc thân thiện chăm sóc SKSS cho vị thành niên trong khuôn viên các trường học trên địa bàn tỉnh; tổ chức 29 buổi tuyên truyền, vận động cho 35.680 vị thành niên, thanh niên tại các trường Trung học phổ thông và Trung học cơ sở trên địa bàn toàn tỉnh. Nội dung truyền đạt bao gồm các kiến thức về giới, giới tính, những thay đổi về tâm sinh lý khi bước vào độ tuổi dậy thì, chăm sóc sức khỏe sinh sản, phòng tránh mang thai ngoài ý muốn, xâm hại và lạm dụng tình dục trẻ em... Trong các buổi sinh hoạt chuyên đề, tìm hiểu kiến thức liên quan đến sức khỏe sinh sản, các em được giải đáp những thắc mắc liên quan đến sức khỏe sinh sản, mạnh dạn, cởi mở hơn khi chia sẻ những điều thầm kín trong lòng, những câu hỏi mà trước nay các em rất e ngại chia sẻ, kể cả với bố mẹ và thầy cô giáo của mình. Bên cạnh đó, Ngành Y tế đã phối hợp với huyện đoàn, thành đoàn tổ chức được 3 hội thảo, hội nghị phổ biến các kiến thức liên quan đến công tác chăm sóc SKSS vị thành niên, thanh niên. Tổ chức 133 lớp tập huấn cho cán bộ y tế, cán bộ đoàn, chuyên trách SKSS, cán bộ làm công tác báo cáo về kỹ năng tư vấn, sinh hoạt, tiếp xúc đối với độ tuổi vị thành niên, thanh niên,… từ đó kết quả đó đã tạo được chuyển biến về nhận thức trong xã hội, đặc biệt là trong giới trẻ, ý thức được bản thân mỗi người phải biết “tự bảo vệ”, qua đó đã điều chỉnh hành vi trong chăm sóc SKSS,  của cá nhân, góp phần nâng cao sức khỏe cho vị thành niên, thanh niên trên địa bàn.

Theo ông Nguyễn Xuân Lâm, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, tính đến tháng 12/2020, tổng số vị thành niên, thanh niên trên địa bàn tỉnh từ độ tuổi từ 10 - 19 có 101.984 người, trong đó nam: 52.597 người, nữ: 49.387 người. Tỷ lệ mang thai vị thành niên chiếm 5,8%; Tỷ lệ phụ nữ đẻ trong độ tuổi vị thành niên chiếm 7%; Số đối tượng vị thành niên phá thai toàn tỉnh năm 2020 có 10 ca. Đây là con số thấp hơn nhiều so với thực tế vì hiện nay chưa quản lý được tình hình phá thai tại các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn. Để thực hiện tốt việc giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản cho trẻ em trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi sự chung tay phối hợp đồng bộ từ gia đình, nhà trường, xã hội.

Đối với nhà trường, cần đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động phối hợp với gia đình trong việc cung cấp các kiến thức và kỹ năng về SKSS cho học sinh tuổi vị thành niên. Cần tăng cường hoạt động ngoại khoá tuyên truyền về sức khỏe sinh sản và kỹ năng tự bảo vệ bản thân khỏi các rủi ro về SKSS và các nguy cơ bị quấy rối, xâm hại tình dục cho học sinh.

Đối với gia đình, là yếu tố quan trọng nhất, các bậc cha mẹ cũng cần chủ động nâng cao nhận thức và tìm hiểu các kiến thức về tuổi dậy thì và sức khỏe sinh sản gắn với độ tuổi vị thành niên, những thay đổi tâm sinh lý ở lứa tuổi này, điều đó không chỉ giúp các cha mẹ khắc phục được sự bối rối, e ngại khi trao đổi với con cái chủ đề giới tính, mà còn bảo vệ con cái khỏi các hành vi nguy cơ, các rủi ro liên quan đến SKSS và nguy cơ bị quấy rối, xâm hại tình dục. Cha mẹ cũng cần tôn trọng, lắng nghe trẻ khi trẻ chia sẻ những quan điểm cá nhân và tạo điều kiện, hoặc khích lệ trẻ em chủ động tìm hiểu những kiến thức về giới tính, SKSS, nêu các ý kiến, bày tỏ nguyện vọng và chia sẻ các khó khăn trong cuộc sống hàng ngày của các em.

Đối với các cơ quan chức năng cần phối hợp đồng bộ với nhà trường, với đoàn thanh niên, với các tổ chức chính trị - xã hội đẩy mạnh tuyên truyền hơn nữa về công tác CSSKSS, giáo dục về giới tính, tình dục, các biện pháp bảo vệ bản thân với trẻ vị thành niên; giúp các bạn trẻ cởi mở hơn, nhằm xóa bỏ tâm lý rụt rè, e ngại để các bạn trẻ mạnh dạn tự chăm lo SKSS của bản thân và tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra đối với chính mình./.

                                                                                                Phan Mai